موضوع این کتاب چیست؟
مجموعه گفتارهایی از این قلمرو مطالعاتی است که دستاورد مطالعات و پژوهشهای نویسنده در دو دهه گذشته بوده است. بر این اساس، مطالب کتاب در قالب دو بخش، ابتدا به مبادی و مبانی بزهدیده شناسی اختصاص یافتهاند که سپس، با جایگاه و تحولات این قلمرو در سامانه حقوقی ایران پیوند زده میشوند. سرانجام، جایگاه و تحولات بزهدیدهشناسی در سطح بینالمللی و جهانی (از جمله در سطح سازمان ملل متحد) به بحث گذاشته شده است.
مخاطب این کتاب چه کسانی هستند؟
مخاطبان این دو کتاب دانشوران، پژوهشگران و دانشجویان رشتههای حقوق و علوم اجتماعی (از جمله، حقوق جنایی و جرمشناسی، حقوق جنایی کودکان و نوجوانان، روانشناسی و علوم تربیتی) در سطح تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) هستند. بدین منظور، نویسنده/مترجم، تاکنون این دو کتاب را به عنوان منبع درسی برای دورههای تخصصی (از جمله در دو دوره تخصصی مرکز آموزشهای آزاد دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری دانشگاه پوآتیه فرانسه، با عنوان “روانشناسی جنایی و قضایی”) ارائه داده است. این دو کتاب همچنین به عنوان منبع درسی در برنامه جدید کارشناسی ارشد رشته حقوق کیفری و جرمشناسی (مصوب 1401/05/30 شورای عالی برنامهریزی آموزشی وزارت عتف)، از جمله در درس “بزهدیدهشناسی” معرفی شدهاند.
نظریاتی متفاوت و نگاهی جدید
از ویژگیهای این دو کتاب که بیانگر دیدگاههای نو در این حوزهاند، میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
یک. تفکیک مباحث در دو مجلد (به ترتیب، زیر عنوان درس گفتارهای تألیفی و ترجمانی)، از نظر روششناختی، مبتکرانه است و این فایده را دارد که نوشتگان و ادبیات این قلمرو مطالعاتی را در دو بخش داخلی (ایران) و خارجی (تطبیقی و بینالمللی) مرزبندی میکند.
دو. مباحثی شامل “بزهدیدهشناسی برگرداننگر” (در بخش یکم از جلد یکم)، به ابتکار نویسنده مفهومسازی و معرفی شدهاند. این مباحث را عنوانهایی چون “بزهدیدهشناسی آبی” تکمیل میکنند که از دستاورد دیدگاههای نوین جرمشناسان و بزهدیدهشناسان معاصر محسوب میشوند.
قسمتی از کتاب
با توجّه به پیشرفتهای بزهدیدهشناسی در جهان، که بهویژه در دو دهۀ آغازینِ هزارۀ سوم رشدِ شتابندهای داشتهاند، ضرورتِ توجّه به این قلمروِ مطالعاتی در ایران دوچندان میشود. پس از مفهومسازیِ «بزهدیده» در فرهنگستانِ ایران، و احیای آن، پس از یک دورۀ بلندِ فِترت، در نوشتگانِ علومِ جناییِ پارسی از آغازِ دهۀ 70 خورشیدی، بزهدیدهشناسی بهعنوانِ موضوعِ خاصّ مطالعۀ و پژوهش، جایگاهِ ممتازی در سه دهۀ گذشتۀ این نوشتگان یافته است. با وجودِ این، به نظر میرسد که این موضوعِ مطالعاتیِ خاص هنوز با جایگاهِ واقعیِ خود در سامانۀ حقوقی ـ اجتماعیِ ایران فاصله دارد.