حقوق و تکالیف اشخاص دارای معلولیت در نظام مسوولیت مدنی

سخن ناشر
حروف و علائم اختصاری
پیشگفتار
مقدمه
الف) تعریف معلول
1. تعریف اصطلاحی
2. تعریف در حقوق
ب) پیشینه تحول حقوق معلولان
1. ایالات متحده
2. فرانسه
3. ایران
4. اسناد بین‌المللی و قوانین اساسی
ج) مفهوم و انواع تبعیض
د) طرح فرضیه‌ها و پرسش‌ها
بخش نخست معلول، عامل ورود خسارت
فصل اول: معلولان ذهنی
انعطاف و ابهام
گفتار نخست: حقوق فرانسه
بند اول: حاکمیت اصل عدم مسؤولیت بیماران ذهنی پیش از 1968
الف) سابقه و مبنای اصل
ب) مخالفت با اصل
1. نظریه‌ی تقصیر نوعی
2. نظریه خطر
3. نظریه تکلیف تعاون و مساعدت
4. نظریه تضمین حق: جستجوی مبنای مسؤولیت مدنی از جنبه‌ی زیان‌دیده
ج) تلاش رویه قضایی در تعدیل اصل
1. تقصیر پیشین
2. تفسیر مضیق از جنون
3. اعمال بند 1 ماده 1384 قانون مدنی
4. گسترش مسؤولیت سرپرست
د) تلاش قانون‌گذار جهت تعدیل اصل
بند دوم: دخالت قانون و تعهد افراد دچار معلولیت ذهنی
الف) مبنا و ماهیت حقوقی قاعده
1. مسؤولیت بدون تقصیر
1-1. نظریه خطر
2-1. نظریه تضمین
2. نظریه مسؤولیت شخصی
1-2. نظریه تقصیر نوعی
2-2. نظریه تقصیر شخصی
ب) قلمرو اعمال قاعده
1. مسؤولیت ناشی از فعل شخصی
1-1. تأثیر ماده بر تعهد ناشی از فعل شخصی
2-1. تأثیر ماده نسبت به سن عامل
3-1. تأثیر ماده نسبت به خطاهای توصیفی
1ـ3ـ1. تقصیر عمدی
2ـ3ـ1. تقصیر غیرعمدی مشدد
1-2-3-1. تقصیر سنگین
2-2-3-1. خطای نابخشودنی
4-1. تأثیر ماده 2-489 نسبت به مسؤولیت قراردادی
1ـ4ـ1. وقوع جنون پیش از انعقاد قرارداد
1-2-4-1. موضع رویه قضایی
2-2-4-1. ارزیابی قوه‌ی قاهره
1-2-2-4-1. داخلی و خارجی بودن قوه قاهره در ارتباط با شخص
3-2-4-1تعهدات عینی
4-2-4- 1تعهدات شخصی
2. مسؤولیت ناشی از اشیاء
3. مسؤولیت ناشی از فعل غیر
1-3. مسؤولیت بیمار ذهنی در اثر فعل غیر
2-3. مسؤولیت ثالث ناشی از فعل بیمار ذهنی
1- 2- 3. مسؤولیت اشخاص پیش‌بینی شده در بند‌های 4 تا 8 ماده 1384 ق.م (والدین، کارفرما و استاد کار)
2-2-3. مسؤولیت اشخاص عهده‌دار مراقبت و نگهداری خارج از بندهای 2 تا 8 ماده 1384
1-2-2-3. سرپرست خصوصی غیرحرفه‌ای
1-3-2-2-3. قدرت عمومی به عنوان حافظ نظم عمومی
2-3-2-2-3. قدرت عمومی به عنوان سرپرست بیماران ذهنی
4-2-2-3. احتیاط رویه حاکم بر محاکم اداری در اعمال نظریه‌ی خطر
بند سوم: مبنا و راه حل‌های پیشنهادی
الف) مبنایی متفاوت
ب) چاره‌جویی‌ها
1. گسترش مسؤولیت اشخاص ثالث – تحدید مسؤولیت معلولان ذهنی
2. اختیار دادرس در تعدیل جبران خسارت
گفتار دوم: اختلالات و معلولیت‌های جسمی محدود کننده‌ی اراده
الف) فرد معلول: پدر خوب خانواده
ب) فرد معلول نمونه‌ی انسان متعارف
بند دوم: بررسی قوانین موضوعه و خلأهای قانونی
الف) مسؤولیت مدنی مبتنی بر تقصیر (شخصی)
ب) مسؤولیت مدنی بدون تقصیر (نوعی)
1. حمایت از آزادی تردد بی‌خطر اشخاص معلول
2. حمایت از بهره‌گیری بی‌خطر از سگ راهنما یا مددکار
گفتار سوم: نگاهی به پزشکی مدرن؛ ارزیابی بر حسب منشاء یا اثر
بند اول: علم پزشکی و یگانگی منشاء معلولیت ها
بند دوم: مسؤولیت مدنی و دوگانگی اثر معلولیت‌ها
بخش دوم
معلول قربانی فعل زیان‌بار
فصل اول: مسؤولیت ناشی از عدم مناسب سازی منطقی و قابلیت دسترسی برای معلولان
گفتاردوم: مسؤولیت نسبت به محیط‌های خطرناک حفاظت نشده در ساختمان‌ها و معابر
بند اول- ایالت متحده آمریکا
الف) جنبش اولیه و پیش‌گامی «تنبروک»
ب) شرکت در خطای عابرین نابینا در صورت عدم به کارگیری وسایل کمکی
ج)مقرارات عصای سفید نقض قاعده شرکت در خطای صرف کامن‌لا
بند دوم: ایران
الف) قوانین و مقررات مربوط به مناسب‌سازی و پیشینه‌ی آنها
ب) شرایط تحقق مسؤولیت
1. ضرر
2. شرایط ضرر قابل مطالبه
2. فعل زیان‌بار
بند سوم: فرانسه و دیوان اروپایی حقوق بشر
الف) مناسب‌سازی در قانون 11 فوریه‌ی 2005
الف) تکلیف معین و تکلیف کلی
ب) دعوای عدم مناسب سازی نزد دادگاه اروپایی حقوق بشر
1. خلاصه‌ای از مندرجات رای
گفتارسوم: رانندگان وسایل نقلیه موتوری وعابرین معلول
بند اول: بررسی قوانین و آرای دادگاه‌های ایالات متحده
الف) گام‌های اولیه
ب) عصای سفید و سگ راهنما؛ ابزار هشدار
ج) اعمال مقررات عصای سفید توسط محاکم
بند دوم: نتیجه‌گیری و ارزیابی در حقوق ایران و فرانسه
3. فردی که بر حسب ظاهر، دچار آسیب مذکور تلقی شود.
بند اول: تاریخچه‌ی دعاوی مطروحه در ایالات متحده
بند دوم: تحلیل رأی «تیلر» علیه «کورپاتی»
الف) دادگاه بدوی: وقایع
ب) دادگاه استیناف: نظر اکثریت
2. قیاس میان ولادت و بارداری ناروا
3. قاعده‌ی منافع عمومی
4. مسؤولیت مدنی ناشی از حیات ناروا