موضوع کتاب
آنچه در این کتاب به جامعه محققان و دانشگاهیان تقدیم می‌شود، گوشه‌ای از راه‌حل‌های مورد نیاز حقوقی و ثبتی است که حاصل تجریه علمی نویسنده در تحلیل و بررسی مسائل مطروحه در امر تقسیم ترکه و مطالبه سهم‌الارث و استفاده از تجربه عملی در این زمینه است که مجموعه‌ای مفید و ابزاری نو و لازم برای قضات محترم محاکم، واحدهای ثبتی، دانشجویان محترم، وکلا و کارشناسان رسمی دادگستری تشخیص داده شده است، به طوری که مسائل حقوقی به طریقی طرح و بحث شده که دادرس یا وکیل دعاوی بتواند در دادگاه از آن استفاده کند. نوشتار پیش رو از دو جنبه نظری و کاربردی به بحث در موضوعات تقسیم ترکه و مطالبه سهم‌الارث و تبیین مسائل آن پرداخته است. در بعد نظری سعی شده تا بحث‌های بیشتر تئوریک راجع به آن مقوله مطرح گردد تا نگاهی کلی و کلان به مقوله حاضر داشته باشیم، و از جنبه عملی نیز تلاش بر این بوده تا جنبه کاربردی و آنچه که در عمل بیشتر موضوع پرسش قرار می‌گیرد مورد بحث قرار گیرد، و از همین رو در بخش‌های کتاب، مستندات و آراء و نظریات مشورتی و رویه‌های عملی و نشست‌های قضایی آورده شده است.
مخاطبین این کتاب چه کسانی هستند.
مخاطبین مجموعه پیش رو؛ قضات محترم محاکم، وکلا و کارشناسان رسمی دادگستری، کارشناسان واحدهای ثبتی، و دانشجویان حقوق می باشند
نظریاتی متفاوت و نگاهی جدید
در این مجموعه به جنبه‌های قضایی و حقوقی مسائل بیش از جنبه‌های تئوری آن اهمیت داده شده است و در خلال مسائل قضایی و ثبتی، از انتقاد به قوانین موضوعه و پیشنهاد و راه‌حل بهتر دریغ نشده است، به طوری که بخش اصلی بحث اختصاص به حل دشواری‌های محاکم از نظر قضایی و ثبتی در زمینه تقسیم ترکه و مطالبه سهم الارث دارد و سعی شده که از مجموع مقررات موضوعه قواعدی استخراج و گوشزد شود تا هم مطالعه و به خاطر سپردن راه حل مسائل آسان‌تر گردد و هم اگر فروعی در این مجموعه ذکر نگردیده با توجه به آن قواعد بتوان راه حل مناسبی برای آن پیدا کرد.
در مورد تنظیم مطالب، از نظر سهولت مطالعه و یافتن مشکلات هر قضیه سعی شده است که مسائل مختلف به ترتیب منطقی و با عناوین مشخصی مورد بررسی قرار گیرد و حتی‌المقدور هر فرع مهمی تحت عنوان خاصی قرار داده شده تا خواننده بتواند با مراجعه به فهرست مطالب به آسانی قضیه مورد نظر خود را بیابد. همچنین برای جلوگیری از طولانی شدن مباحث و ایجاد تنوع در مطالب، دقت شده که فروع مختلف هر قضیه تا حد امکان به مباحث کوچک‌تری تقسیم و هر یک با عنوان خاصی مطرح گردد.
قسمتی از کتاب
اهم شرایط و ویژگی‌های افراز به شرح ذیل میباشد:
الف) وجود مال مشاع (اعم از منقول و غیرمنقول)؛
ب) وجود اموال مشترک مثلی که اجزای آن برابر است و یا بهای اجزای آن برابر است (مثل حبوبات، گردو، بادام)؛
ج) وجود مال مشترک قیمی متساوی‌الاجزا (مثل پارچه و برخی از زمین‌ها)؛
د) تقسیم مال مشترک به نسبت حصه شرکا، که در صورت برابری حصه‌ها، لازم نیست مقدار حصه از تمام جهات معلوم شود؛ چون افراز تمییز حق است؛ نه بیع (جنبه مسامحه‌ای دارد؛ نه مغابنه‌ای)؛
ح) افراز جنبه تأسیسی دارد؛ نه اعلامی؛
ط) افراز هم به تراضی مقدور است و هم به وسیله دادگاه؛
ی) در افراز، انتخاب حصه یا به تراضی و یا به قرعه انجام می‌شود؛
بنابراین، افراز درصورتی امکان دارد که مال مشاع دارای اجزایی مساوی و برابر باشد، اجزای مساوی، مانند گندم و اجزای برابر، مانند زمین زراعی که تمام بخش‌های آن یکسان و دارای بهای برابر باشد. در حقیقت می‌توان گفت، ساده‌ترین و طبیعی‌ترین راه تقسیم، تقسیم به افراز است و تا زمانی که امکان تقسیم به افراز وجود داشته باشد امکان تقسیم به تعدیل و تقسیم به رد امکان ندارد مگر اینکه طرفین تراضی نمایند، در غیر این صورت ترتیب تقسیم مال مشاع در طول یکدیگر قرار دارند. (تقسیم به افراز ـ تقسیم به تعدیل ـ تقسیم به رد) به‌طوری که کارشناس در برخورد با خواسته تقسیم ترکه، تکلیف به رعایت این ترتیب میباشد.